Dünyadaki İlk Çift Başlı Ferry - Suhulet

Suhulet, tarihteki ilk çift başlı ferry nin (arabalı vapurun) adıdır. Osmanlı döneminde İstanbul Boğazı’nda karşıdan karşıya insan, hayvan, araba ve yük taşıması, sandallar ve mavnalarla yapılırdı. 1800’lü yıllara gelindiğinde önceleri Ruslar ve İngilizler’in kendi gemileriyle yaptıkları insan ve eşya taşımacılığı, 1851 yılından itibaren yeni kurulan Şirket-i Hayriye’nin Boğaz vapurlarıyla sağlanmaya başlandı. Ancak zorunlu olarak hayvanlar ve arabalar yine sandallar ve mavnalarla taşınmaya devam ediyordu. Özellikle Osmanlı ordusunun karşı kıyıya geçişlerinde büyük sıkıntı ve kargaşalar meydana gelmekteydi. Sadece askerler ve silahları değil, topların, arabaların, onları çeken atların, öküzlerin de sandal ve mavnalara bindirildiği düşünülürse bu sıkıntı ve kargaşanın büyüklüğü açıkça anlaşılacaktır. O yıllarda dünyada da bu soruna çözüm henüz bulunamamıştır.

Sadece İngiltere’de Thames nehrinde iki kıyı arasına gerilen zincire bağlanan sallar kullanılmaktaydı. 1867-1894 yılları arasında Şirket-i Hayriye’nin Genel Müdürlüğünü yapan Hüseyin Haki Bey bu soruna çözüm bulmak ister. Hüseyin Haki Bey iki burunlu bir gemi düşünmüş ve iki ucuna kapaklar takılarak alt kattaki düzlüğe araba ve hayvanları, üst kata ise insanları yerleştirmeyi planlamıştır. Bu gemi iki istikamete de gidebilecektir.

Düşündüklerini, Sultan Abdülaziz saltanatı döneminde projelendiren Hüseyin Haki Bey, geminin yapım işini Londra'da Maudslay, Sons&Field şirketine ısmarlamış ve gemi, 1871 yılında İstanbul’a gelmiştir. Bu gemiye “kolaylık” anlamında Suhulet adı konmuştur. Suhulet, ilk seferine bir topçu kıtasını Üsküdar’dan Kabataş’a taşımak üzere çıkmıştır. Ancak askerî birliği almak üzere Üsküdar’a gelindiğinde, mavnacıların ve sandalcıların tepkileri ile karşılaşırlar. Suhulet kıyıya ancak askerin müdahalesi ile yanaşabilmiştir.  İşte bu gemi dünyanın ilk arabalı vapurudur ve tasarımı ve fikri Hüseyin Haki Bey’e aittir.

45,7 m. boyu, 8,5 m. eni olan, yandan çarklı, saçtan yapılmış, saatte 7 mil hız yapabilen bu tekne İstanbul Boğazı’na ayrı bir hava getirmiştir. Daha sonra feribot adı verilen bu gemiler bugün hala bütün dünyada büyük bir ihtiyacı karşılamaktadırlar. Bu şekildeki taşımacılık büyük kolaylık ve rahatlık getirmiş, hemen aynı tipte ikinci gemi sipariş edilerek satın alınmıştır. 27 baca numaralı bu geminin adına da “iki sahili birleştiren” anlamında “Sahilbent” denilmiştir.1915 yılında Çanakkale Savaşlarında da görev yapan bu iki gemi 1959 yılına kadar şehir hatlarında hizmet etmiştir.

(İstanbul'da Deniz Ulaşımı - Murat Koraltürk)