Celile Hikmet resimleri ile olduğu kadar güzelliği ile de tüm İstanbul'un diline destan bir kadındı. İstanbul sosyetesinin en çok konuşulan kadınları arasındaydı. 1900 yılında bu dillere destan güzellik, Osmanlı'nın meşhur valilerinden Nazım Paşa'nın oğlu Hikmet Bey ile evlendi.Türk şiirinin dünya çapındaki en önemli ismi olan Nazım Hikmet de bu beraberlikten doğacaktı.
1916'ya gelindiğinde Celile Hanım'la eşi Hikmet Bey arasında şiddetli bir geçimsizlik başladı. O günlerde Yahya Kemal, Bahriye'de okuyan genç Nazım Hikmet'in şiir hocası olarak eve gelip gitmeye başlamıştı. Nazım Hikmet'in annesi Celile Hanım'la, Yahya Kemal arasında filizlenen aşk kısa bir süre sonra Celile Hanım'ın anlaşamadığı eşinden boşanmasıyla sonuçlandı.
Tutkuyla, ateşle, kıskançlıklarla
dolu tarihin sayfalarının arasına gizlenen aşk başlıyordu. O aşkın aktörleri
sadece Celile Hanım ve ünlü şair Yahya Kemal değildi. Nazım Hikmet, Necip Fazıl
hatta Celile'nin yeğeni Oktay Rıfat'ın, yani Türk şiir dünyasının bütün
ustalarının şahit oldukları bir aşktı o.
Heybeliada'da okuyan genç Bahriyeli
Nazım, hafta sonları okuldan çıkar annesinin yanına gelirdi. Yahya Kemal o günlerde
genç birer Bahriyeli olan Nazım Hikmet ve Necip Fazıl'ın bulunduğu öğrenci grubuna
şiir dersleri verirdi. Yahya Kemal hafta sonları "Genç Nazım Hikmet'e
Türkçe ile şiir dersleri" verirken, İstanbul'un en güzel kadınlarından
olan, ressam Celile Hanım'la yakınlaştı.
Nazım'a verdiği derslerden arta
kalan zamanlarda Celile Hanım ile Yahya Kemal sanat ve edebiyatla başlayan uzun
sohbetlere başlamışlardı. Bir süre sonra bu ilişki Nazım'ın ve Necip Fazıl'ın
öğrencisi olduğu Bahriye mektebinde duyuldu. Dedikoduların ayyuka çıkması
üzerine Yahya Kemal bir süre okula gelmedi. Geldiğinde karşısına öğrencisi
Necip Fazıl çıkacaktı. Hocası olan Yahya Kemal'e şöyle dedi: "Hocam,
kibrit suyu içerek intihara kalkıştığınızı duyduk. Sınıfın bu durumdan duyduğu
derin üzüntüyü size söylemek isterim"
Hocasına yönelik bu alaycı, ironik, dalga geçen tutum bir Deniz Harp Okulu
öğrencisi Bahriyeli için kabul edilmez bir davranıştı. Necip Fazıl "Bu aşk
ilişkisini alaycı bir şekilde ima eden" sözleri nedeniyle
"Kodes" adı verilen tahta dolabın içinde cezaya gönderildi okulda...
Ne varki Fransızcayı ana dili gibi
konuşan, piyano çalan, natürmort resimler yapan dünyalar güzeli, sanatçı genç
kadın Celile ile Yahya Kemal'in aşkı alevinden bir şey kaybetmiyordu. Olayı
genç Nazım Hikmet de fark etmişti. Necip Fazıl'dan sonra bir gün Yahya Kemal'in
siyah pardösüsünün cebine bir not bıraktı. Kâğıtta Yahya Kemal'e hitaben şöyle
yazıyordu: "Hocam olarak girdiğiniz
bu eve babam olarak giremezsiniz" Bu not üzerine ünlü şair, tedirgin
oldu. Bir süre Celile Hanım'ın evine gelmedi. Genç Nazım'la karşılaşmaktan
çekindi. Celile Hanım ise Yahya Kemal yüzünden kocasından boşanmış, bütün
İstanbul'un kulaktan kulağa dedikodusunu yaptığı bir aşka "evet"
demişti...Artık evlenmek istiyordu...
Yahya Kemal bir taraftan kadını
deliler gibi kıskanıyor, diğer yandan bu eviliğe yanaşmıyordu...Aşkını dile
getirdiği olay inanılmazdı: "1916
yılından 1919 yılına kadar bir kadına deli gibi aşık oldum...Bu kadın yazın
adada otururdu... Ben de orada idim...Deli divane olmuştum...Sonbahar'da
Nişantaşı'ndaki evini düzenlemek için İstanbul'a inerdi... 1916 Sonbaharı'nda
yine İstanbul'a iniyordu...Ben müthiş muzdariptim... Artık vapur giderken
iskeleden mendil sallamalar, ağlamalar...O gidinceye kadar Ada dopdolu idi...Gider
gitmez benim için boşalıverirdi. Tam o günlerde Berlin Büyükelçisi Hakkı Paşa
İstanbul'a dönecek lafı çıktı...Hakkı Paşa, benimkinin uzaktan akrabası
oluyordu ve İstanbul'a geldiğinde geceler düzenler, İstanbul'un bütün güzel
kadınlarını çağırırdı... Benimki de oralara gidecek diye içim
burkuluyordu...Hatta kendisine bu endişemi söylemiştim... Gitmeyeceğine yemin
etmişti. Bir gece Ada Oteli'nde otururken, yandaki iki kişinin 'Berlin
Büyükelçisi bu gece davet veriyor... İstanbul'daki bütün güzel kadınlar davetli'
lafını ettiklerini duydum...Müthiş bir acıyla yerimden kalktım...İskeleye doğru
gittim... Son vapur çoktan kalkmıştı...Sert bir lodos esiyordu... Deniz
karmakarışıktı, ancak ne olursa olsun, sandalla Maltepe'ye geçmeye karar verdim...Sandalcılara gittim,
yanaşmıyorlardı...çok para verince biri ikna oldu...Açıldık, bir süre sonra
lodos büsbütün arttı...Denizde çalkalanıp duruyorduk... Sandalcı bana
küfretmeye başlamıştı...Ölmek üzereydik, ama ben sadece sevgilimin katıldığı
geceyi düşünerek müthiş bir kıskançlık duyuyor ve bir an önce orada olmak
istiyordum...Sırıksıklam Maltepe'ye gelebildik...Hemen bir kahvehaneye gidip,
araba bulmaya çalıştım...Yoktu...Bunun üzerine Maltepe'den Bostancı'ya yürümeye
karar verdim...Tren yoluna çıkarak koşmaya başladım...Maltepe-Bostancı arasının
bu kadar uzun olduğunu o zamana kadar fark etmemiştim..." "Kan ter
içinde Bostancı'ya geldim...Vakit hayli geçti...Karakola gittim. 'Bana bir
araba bulunuz hastam var' dedim...Aradılar taradılar birini buldular..Yine bir
sürü para verdim...Arabayla yola koyuldum...Kadıköy, oradan Üsküdar... Karşıya
geçtim. Doğru Nişantaşı!.. Sevgilimin oturduğu apartmanın kapıcısı ahbabımdı.
Penceresini vurarak onu uyandırdım. 'Benimki evde mi' diye sordum?
Adam halime bakıp şaşırdı: 'Evde, bu akşam çıkmadı!'
dedi, 'Ne diyorsun diye bağırdım?' Bütün katettiğim mesafe sanki başıma
yıkılmıştı. Eve kaçta geldiğini araştırttım... Sözüne inanamıyordum. 'Çık bir
bak! Evde mi?' diye adamı zorladım...Adam çarnaçar çıktı. Bir münasebetle
hizmetçisine sormuş uyuyor! demiş...Geldi haber verdi... Sanki dünyalar benim
oldu...Apartmanın karşısında bir arabacı meyhanesi vardı. Orada sabaha kadar
içtim...Sabahleyin, doğru eve çıktım... Benim halim berbat. Toz toprak içinde
olduğumu görünce şaşırdı ve hemen anladı... Sarmaşdolaş olduk..."
Yahya Kemal deli gibi aşıktı, ama
evlenmekten hayatı boyunca korkmuştu...Belki, böylesi bir kadına hiçbir zaman
sahip olamayacağını bilmekten, belki o beraberlikte ters bir olaydan ürkmekten,
belki de genç Nazım Hikmet'ten ve etraf ne der diye ürkmekten?..
O günlerde Celile Hanım, Yahya
Kemal'e bir mektup yazdı, şöyle diyordu:
"Bugün Pazar belki gelirsin diye üç vapurunu
pencerede bekledim...
Gelmedin mahzun oldum...
Verdiğin konferansa gelmedim, kalabalıktır memnun
olmazsın diye, fakat hep aklım sende idi...
Çok çok göreceğim geldi...
Beni niye aramadın...
Sana gücendim canımın içi, pek göreceğim geldi...
Ben o günden beri yani Salı gününden beri evdeyim,
dikiş dikiyorum...
Evimiz için çalışıyorum..."
Hiçbir zaman o evlilik olmadı. Yahya
Kemal hep kaçtı o evlilikten ve beraberlikten.
Uzun yıllar geçti bu olayın
üzerinden. Nazım Hikmet büyük bir şair olmuştu. Sosyalistti. Dönemin iktidarı
tarafından hapislerde süründürülüyordu. Celile artık yaşlanmıştı. O
güzelliğinden eser kalmamış üstüne üstlük kör olmuştu. Oğlunun hapislerden
kurtulması için Galata Köprüsü'nde açlık grevine başlamıştı o görmeyen
gözleriyle anne yüreği.Tuhaf bir rastlantı sonucu, Celile açlık grevi yaparken,
Yahya Kemal Galata köprüsü'nden geçiyordu.
Büyük aşkını
gördü. Ama yanına gitmedi. Bir zamanlar "Hocam olarak girdiğin eve babam
olarak girmeni istemiyorum" diyen genç Nazım Hikmet'in kurtulması için kör
gözlerle açlık grevi yapan Celile'ye destek imzasını vermedi...Hızla uzaklaştı
oradan.
Öldüğünde evraklarının arasından içinde kurumuş iki yaprak bulunan bir zarf çıktı Yahya Kemal'in... Şöyle yazıyordu: "Bu zarfın içindeki hatıra, 19 Ağustos 1930'da Sirkeci garında gece saat 10'da veda ettiğim aziz bir kadının göğsündeki çiçektendir... Koparıp verdiği bu iki yaprağı daima muhafaza edeceğim..." Celile muhtemelen bu aşkın devam etmeyeceğini anladığı gece Paris'e giderken, Sirkeci Garı'nda vermişti Yahya Kemal'e göğsünde duran o iki yapraklı çiçeği...
Yahya Kemal'in Sessiz Gemi'si
"hep ölüme yazılmış bir şiir olarak" bilinir...Oysa demir alıp bu
limandan kalkan gemi...Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de bir kol
dizeleri...Yahya Kemal'in hayatındaki en büyük aşkı olan Celile'sinin Ada'dan
gemiyle İstanbul'a uzaklaşışı esnasında yaşadığı çaresizliği anlatır. Ölümdür elbette
Sessiz Gemi'nin konusu. Ama aşkta aranan ölümdür ve Celile'nin ardından ada
limanında bakakalan Yahya Kemal'den esintiler içerir...
SESSİZ GEMİ
Artık demir almak günü gelmişse
zamandan...
Meçhule giden bir gemi kalkar bu limandan...
Hiç yolcusu yokmuş gibi sessizce
alır yol...
Sallanmaz o kalkışta ne mendil ne de
bir kol...
Rıhtımda kalanlar bu seyahatten
elemli...
Günlerce siyah ufka bakar gözleri
nemli...
Biçare gönüller!.. Ne giden son
gemidir bu...
Hicranlı hayatın ne de son matemidir
bu...
Dünyada sevilmiş ve seven nafile
bekler...
Bilmez ki giden sevgililer
dönmeyecekler...
Birçok gidenin her biri memnun ki
yerinden...
Birçok seneler geçti dönen yok
seferinden...
Yahya Kemal
Ayşe Celile Hikmet Uğuraldım (1880,Selanik-1956,Ankara),
İlk Türk kadın ressamlardandır.
Nazım Hikmet’in annesi; Oktay Rıfat’ın teyzesidir. Babasının görevi nedeniyle
bulundukları Selanik’te, 1880 yılında dünyaya geldi. Babası dilci ve eğitimci
Hasan Enver Paşa; annesi ise Alman kökenli Osmanlı generali Mehmet Ali Paşa'nın
(Karl Detroit) kızı olan Leyla Hanım'dır. Evde özel öğrenim görerek
yetiştirildi. Babasının Sultan Abdülhamit’in yaveri olduğu sırada saray ressamı
Fausto Zonaro’dan resim dersleri alma fırsatı buldu. Pastel renklerin hakim
olduğu resimler yaptı ve daha çok dost ve akrabalarını resmetti. Gençlik
yıllarında Celile Enver adı ile (babasının adı ile) tanındı.
1900 yılında Şair Nazım Paşa’nın
oğlu Hikmet Bey ile evlendi ve Celile Hikmet adını aldı. Hikmet Bey, Selanik’te
Hariciye Nezareti’nde memur idi. İleride Türk şiirinin önemli isimlerinden
birisi olacak ilk çocukları Nazım, 1901’de Selanik’te dünyaya geldi. Şiddetli
geçimsizlik nedeniyle 1917’de Hikmet Bey’den ayrıldı. İlk eşi Hikmet Bey’den
ayrılmak üzere olduğu sırada tanıştığı ünlü şair Yahya Kemal ile büyük bir aşk
yaşadı; ancak bu ilişki arzu ettiği gibi evlilikle sonuçlanmadı. Yahya Kemal
ile ayrılıklarının üzüntüsü ile İstanbul’dan ayrılıp Paris’e gitti ve orada
resimle ilgilendi. İstanbul’a döndükten sonra karma sergilere katıldı; kişisel
sergiler açtı; dönemin en aktif kadın ressamları arasında yer aldı. İbrahim Bey
adında bir kaymakamla kısa süren bir evlilik yaptı. Soyadı Kanunu’ndan sonra
“Uğuraldım” soyadını aldı.
